İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Pediatrik Nefroloji Bilim Dalı'nda izlenen, Üriner Sistemin Konjenital Anomalisi (USKA) olan bir ailenin üniversitemiz Pediatrik Nefroloji Bilim Dalı Nefrogenetik Laboratuvarı’nda yapılan genetik çalışmasında, FOXD2 geni tanımlandı ve Münih Teknik Üniversitesi iş birliği ile Kidney International dergisinde (Etki faktörü 19) yayımlandı.
14 Nisan 2021 yılında başlatılan, üniversitemiz Pediatrik Nefroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Özaltın’ın yardımcı araştırıcı olduğu ve Cerrahpaşa Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenen; Öncelikli Alan Projesi “Kalıtsal Nadir Böbrek Hastalıklarında Yeni Genlerin Araştırılması” başlıklı proje kapsamında Cerrahpaşa Pediatrik Nefroloji Bilim Dalı’nda izlenen ve birinci derece kuzen olan anne babanın USKA tanılı 2 çocuğunun araştırıldığı bilimsel çalışmada hastalığa neden olan yeni bir gen tanımlandı.
Prof. Dr. Fatih Özaltın konuya ilişkin şu bilgileri paylaştı:
"USKA, 0-14 yaş arasında diyaliz ya da böbrek nakli gerektiren kronik böbrek hastalıklarının en sık nedenidir. Böbrek ve idrar yollarını etkileyen yapısal anormallikler bu başlık altında incelenir. Bunların bazıları izole olabildiği gibi diğerleri birden fazla sistemi ilgilendiren sendromik yapının bir komponenti de olabilir. Şimdiye dek mutasyonları USKA’ya neden olduğu bilinen 180’den fazla gen tanımlanmış olmasına rağmen bunlar USKA olgularının sadece %10’unu açıklamaktadır. Bu durum mutasyonları USKA’ya neden olan ve halen tanımlanmamış birçok gen olduğuna işaret etmektedir.
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenen Öncelikli Alan Projesi ile USKA ile ilişkili yeni genlerin tanımlanması amacıyla üniversitemiz Pediatrik Nefroloji Bilim Dalı ile ortak bir çalışma 2021 yılında başlatılmıştır. Bu çalışmada ebeveynler arasında akrabalık olan ve ailede birden fazla etkilenmiş bireyin olduğu USKA aileleri ekibimiz tarafından bilimsel araştırmaya tabi tutulmuştur. Bu ailelerden birisinde tüm ekzom dizileme ile bir transkripsiyon faktörü kodlayan FOXD2 genine ulaşılmıştır. Saptanan varyantın aile içinde hastalıkla segregasyonu gösterildikten sonra in slico yöntemlerle patojen olduğu sonucuna varılmıştır. Proteinin 3 boyutlu modellemesinde de protein yapısının yabanıl tipten farklı olduğu gösterilmiştir.
Dünya genelinde ilave aileler bulmak amacıyla GeneMatcher aracılığı ile Münih Teknik Üniversitesi’nde de aynı gende başka mutasyon olan ve bizimki ile benzer fenotipli bir aile olduğu bilgisi elde edilmiştir. Münih Teknik Üniversitesinin araştırıcıları ile irtibat kurularak iş birliği başlatılmıştır. İn vivo ve in vitro araştırmalar ile FOXD2 proteinindeki yapısal bozukluğun sonuçları gösterilerek bu genin böbrek gelişimindeki rolü aydınlatılmıştır. Bu çalışmalar devam ederken çalışmanın pre-print formunu yayınladıktan sonra İsrail’den bizimle irtibat kurularak benzer bir ailelerinin olduğunu ve aynı gende başka bir varyant tespit ettiklerini ve iş birliği istediklerini ilettikten sonra üçüncü aile de tanımlanarak FOXD2 geninin USKA’nın bu formundaki yeri sağlamlaştırılmıştır. Böylelikle mutasyonları USKA’ya neden olan yeni bir gen tanımlandığı gibi FOXD2’nin böbrek gelişimindeki kritik rolü de bilimsel metodlarla ispatlanmıştır.
Bu çalışma Hacettepe Üniversitesi ve Münih Teknik Üniversitesi eş katkılarıyla (birinci ve sonucu isimler ile “corresponding authorship” liğin eşit paylaşıldığı) nefrolojinin en prestijli dergilerinden birisi olan Kidney International (Etki faktörü: 19) tarafından yayına kabul edilmiş ve online olarak Aralık 2023’te yayımlanmıştır.”
https://www.kidney-international.org/action/showPdf?pii=S0085-2538%2823%2900917-1
.jpg)