InterPARES projesinin beşinci aşaması olan InterPARES Trust AI (2021-2026) kurumsal bilgi sistemleri ve arşivlerde veri yönetimi ve yapay zekâ teknolojilerinin araştırılmasını amaçlamaktadır. Proje özellikle kamu arşivlerinde yapay zekâ uygulamalarına odaklanmaktadır. Bu kapsamda arşivlerin dijital platformlarda sürdürülebilirliği, güvenilirliği, kullanılabilirliği ve erişilebilirliğini desteklemek için gerekli sistemler ve yapay zekâ uygulamalarının tasarımı, geliştirilmesi ile etkin kullanımını amaçlayan çok uluslu, disiplinler arası araştırmalar yürütülecek, eğitim içerikleri geliştirilecektir.
Projenin temel amacı, güvenilir kamu belgelerinin sürekli kullanılabilirliğini ve erişilebilirliğini desteklemek için yapay zekânın yeteneklerinden yararlanmaktır.
Proje, özgün araştırmalar üretmeyi, öğrencileri ve diğer yüksek nitelikli personeli yetiştirmek için sürdürülebilir bir araştırma ortakları kurmayı amaçlamaktadır. Ayrıca kamu kurumları, akademi, arşiv kurumları, belge uzmanları ve endüstri arasında etkileşimi sağlamayı ve ilgili tarafların her birinin bilgi ve yeteneklerini güçlendirmek için iş birlikleri geliştirmeyi hedeflemektedir.
Proje kapsamında “Yapay Zekâya Güveniyorum” sloganının dört ana amacı vardır:
1. Kritik belgeleri ve zorlu arşiv rollerini üstlenebilecek yapay zekâ teknolojilerinin belirlenmesi.
2. Yapay zekâ teknolojilerinin resmî belgeler ve arşivlerde kullanılmasının sağlayabileceği olanaklar ve risklerin belirlenmesi.
3. Arşiv kavramlarının ve ilkelerinin ilgili yapay zekâ uygulamalarının geliştirilmesinde etkin olarak kullanılmasının sağlanması.
4. Saha çalışmaları ve örnek uygulamalar yoluyla 3. maddede geliştirilen uygulamalarının test edilmesi ve yaygınlaştırılması.
Yukarıdaki başlıklardaki araştırmalar aynı zamanda bu tür çözümlerin maliyetlerinin ve risklerinin değerlendirilmesinde de kullanılacaktır. Özellikle kritik arşiv ve belge sistemlerinde yapay zekâ çözümlerinin uygulamada yaratabileceği etkilerin değerlendirilmesi de sağlanacaktır. Veri arşivlerinin ve dijital belgelerin kanıt niteliğini, güvenilirliğini ve kullanılabilirliğini yeni teknolojik uygulamalar, blokzincir yapısı ve yapay zekâ çerçevesinde sürdürebilmesi için çözümler, kişisel ve hassas veri ile veri gizliliğine ilişkin oluşturulabilecek yeni ekosistemler, kurumsal kararlarda kayıtlı verilerin ne şekilde etkili kullanılabileceğine ilişkin iş zekası vb. uygulamalar ve kurumsal veri arşivlerinin yapısal özelliklerine ilişkin ilke ve modellerin neler olabileceği proje kapsamında ele alınacak konu başlıkları arasında yer almaktadır.
Bu projede yer alan ortaklar arasında Kuzey ve Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Afrika’daki üniversiteler, ulusal ve uluslararası kuruluşlar, devlet kurumları ve endüstri yetkilileri bulunmaktadır. Bu uluslararası kapsam, farklı noktalarda dijital arşiv verisi ve dijital belge üreten birbirinden bağımsız alanlarda çalışan kurumlar için kullanılabilir evrensel sistemler geliştirilmesi açısından önemsenmektedir.
Projede ABD’den Çin’e, Endonezya'dan İran'a çok sayıda AB ülkesinden Afrika’ya bütün kıtalardan 60’ın üzerinde üniversite, araştırma merkezi, ulusal nitelikte kurum ve kuruluş yer almaktadır (https://interparestrustai.org/trust/aboutus/partners).
Proje hakkında ayrıntılı bilgi için www.interparestrustai.org adresi ziyaret edilebilir.
InterPARES Trust AI Türkiye Takımı
Prof.Dr. Özgür Külcü, Director of Team Turkey, HU Department of Information Management
Doç.Dr. Tolga Çakmak, Co-Director of Team Turkey, HU Department of Information Management
Doç.Dr. Şahika Eroğlu, Co-Director of Team Turkey, HU Department of Information Management
Doç.Dr. Gökhan Akçapınar, Co-Applicant, HU Department of Computer Education and Instructional Technology
Hande Uzun Külcü, Co-Applicant, Records Management Unit Director of TRCS
Meltem Dişli, Researcher, PhD Student at HU Department of Information Management
Demet Soylu, Researcher, PhD Student at HU Department of Information Management
Partner Organization
Hacettepe University
Collaborator Organization
Anadolu Agency (AA)
Yakup Şıvka, Director of Communication Technologies of AA
Hüseyin Ünal, Director of Archives of AA